 |
کد خبر:٤٠٣٧٤٧بازدید:1666تاریخ درج:دوشنبه ٢١ آبان ١٣٩٧ علی بن حسین بن عبدالعالی معروف به محقق ثانی و محقّق کَرَکیمحدثان شیعه
|
علی بن حسین بن عبدالعالی کَرَکی جبل عامِلی معروف به محقق ثانی و محقّق کَرَکی (م. ۹۳۸ق.)از فقها و علمای مشهور شیعه در عصر صفوی است. او از وطن خود، جبل عامل مهاجرت کرد و ابتدا به عراق رفت و سپس به دعوت شاه اسماعیل صفوی به ایران آمد و در تبلیغ و ترویج تشیع، در ایران نقش مهمی را بر عهده گرفت. محقق ثانی، در فقه استدلالی خبره بود و آثار فقهی‌اش با اقبال خاص فقیهان بعدی مواجه شد. کتاب جامع المقاصد فی شرح القواعد از او است و بدین رو، وی را«صاحب جامع المقاصد» می‌گویند. محقق ثانی درباره ولایت فقیه نظرات قابل توجهی دارد.محقق کرکی شاگردان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و بسیاری از فقهاء و دانشمندان قرن نهم و دهم هجری از شاگردان اویند؛ بزرگانی مانند شیخ علی منشار، حسین بن عبدالصمد عاملی (پدر شیخ بهایی) و سید نعمت الله جزائری. زندگینامهمحقق کرکی در روستای کرکِ نوح جبل عامل در لبنان به سال ۸۶۵ یا ۸۷۰ق متولد شد. پدرش نام وی را «علی» گذاشت و «نور الدین» لقب گرفت. محقق پس از آموزش‌های ابتدایی به حوزه علمیه کرک وارد شد. در کرک نزد محمد بن محمد بن خاتون، شمس الدین محمد جزینی، شمس الدین محمد احمد صهیونی و علی بن هلال جزایری دانش آموخت. محقق کرکی بسیار اهل سفر بود و در سفرهای خود در مجلس درس علمای بسیاری شرکت می‌کرد. وی پس از کرک به روستای میس رفت و با تلاش پیگیر، از استادان آن حوزه شناخته شد. شهید ثانی یکی از شاگردان آن حوزه بود که شرایع الاسلام و قواعد را نزد او فرا گرفت. چندی نیز در جبعِ لبنان مشغول تحصیل بود و پس از آن رهسپار حوزه دمشق شد. آنگاه از دمشق راهی بیت المقدس شد و مدتی از زمان را نیز به تحقیق و دانش اندوزی در شهر الخلیل گذراند و سپس رهسپار مرکز حوزه اهل سنت در مصر گردید. پس از سال ۹۰۹ق به عراق هجرت کرد و در سال ۹۱۶ق وارد ایران شد. هجرت به ایراندرگیری حکومت عثمانی با صفویه و فشار و سخت‌گیری بر شیعیان در مناطق تحت سلطه عثمانی، موجب هجرت علماء و بزرگان به سوی ایران شد. محقق کرکی از دانشمندانی بود که در دهه دوم قرن دهم هجری، احتمالا با دعوت شاه اسماعیل به ایران آمدو ۱۵ سال ماند. جنگ چالدران و عدم توجه شاه اسماعیل به امور سیاسی و فرهنگی و موقعیت علمای دربار سبب شد تا محقق کرکی به عراق برود. پس از شاه اسماعیل صفوی، شاه طهماسب که بنابر نقل‌های تاریخی شیفته شخصیت محقق کرکی بود، از او تقاضا کرد تا به ایران بازگردد. پس از بازگشت محقّق ثانی به ایران، شاه طهماسب مقام شیخ الاسلامی، را که بالاترین مقام دینی به شمار می‌رفت به او داد و دستش را در امور مملکت بازگذاشت. محقّق ثانی از این فرصت برای اصلاح برخی امور دربار و نیز ترویج مکتب تشیع و تثبیت مبانی آن در قلمرو حکومت صفوی نهایت بهره را برد. پس از محقّق کَرکی برخی علمای دیگر به مقام شیخ الاسلامی منصوب شدند؛ ولی هیچ‌یک به اندازه محقّق کَرکی از قدرت و نفوذ در حکومت برخوردار نشدند. از چهره‌های برجسته پس از محقّق کَرکی می‌توان به شیخ بهایی و علامه مجلسی اشاره نمود. او به سال ۹۳۸ق. یا ۹۴۰ق در نجف اشرف از دنیا رفت . فرزنداناز محقق ثانی دو پسر و سه دختر بر جای ماند. پسر اولش شیخ عبدالعالی از عالمان دینی بزرگ عصر خود و در کاشان مقیم بود. پسر دیگرش شیخ حسن نام داشت. یکی از دختران محقق در جبل عامل ازدواج کرد که فرزندش میر سید حسین حسینی نام داشت. او در اردبیل به تدریس و حل و فصل مشکلات شرعی مردم مشغول و شیخ الاسلام آن شهر بود. دختر دیگرش در ایران با میرشمس الدین محمد استرآبادی ازدواج کرد و از آنان فرزندی به دنیا آمد که بعدها به میر داماد (استاد ملاصـدرا) معروف شد. همچنین در اعیان الشیعة نقل شده است که دختر بزرگ محقق کرکی همسر شهید ثانی بود. اساتید شیعهمحقق کرکی علاوه بر اساتید شیعه، نزد برخی از علمای اهل سنت نیز دانش آموخت. نام اساتید شیعه و سنی محقق این است: اساتید اهل سنت
شاگردان
تألیفاتآثار قلمی محقق ثانی عبارت‌اند از:
و کتب و رسائل دیگر که به حدود ۷۱ کتاب و رساله می‌رسد. خدمات دینی و اجتماعیمحقق در ایران با حمایت صفویان در ترویج تشیع بسیار کوشید. عمده فعالیت‌های او، تبلیغ و ترویج تشیع و آموزه‌های شیعی و تقویت و تاسیس مراکز علوم دینی شیعی و نهی از منکر بود. محقق ثانی تلاشی نیز در اصلاح روش صوفیانه صفویان داشت.گویا به فتوای او بود که حکومت صفوی برخی مراکز ِ اعمال منافی شرع اسلام را برچید و تعطیل کرد. در آن روزگار، بسیاری از مردم از مسائل مذهب جعفری و قوانین آن اطلاعی نداشتند و شیعیان از دستورات دینی خود بی‌خبر بودند. از کتب فقه امامیه چیزی در دست نبود و فقط جلد اول قواعد علامه حلی بود که از روی آن تعلیم و تعلم مسائل دینی صورت می‌گرفت. محقق کرکی بر غنای حوزه‌ها و علوم دینی افزود و در ترویج دانش اهل بیت کوشید. آثاری که در قواعد و رسائل دینی، اخلاقی و عبادی نگاشته، بدین رو بوده است. گفته اند با کوشش محقق کرکی عبارت «أشهد ان علیاً ولی الله» و «حی علی خیرالعمل» باری دیگر به اذان ضمیمه و بر مأذنه‌ها گفته شد. سید نعمت الله جزائری به گفته خودش، بعضی از فرمان‌ها و دستورهایی را که محقق ثانی به حکام و زمامداران نواحی کشور نوشته، دیده است. به گفته او در این احکام، چگونگی برخورد عاملان حکومت با مردم و اخذ مالیات و مقدار آن آمده است. او در این احکام دستور داده است تا در هر شهر و دهی پیش‌نمازی تعیین شود تا با مردم نماز بگزارد و احکام دینی و مراسم اسلامی را به آنان بیاموزد. او اهتمام فراوانی به رونق حوزه‌های علمیه داشت و هر ساله از شاه طهماسب هفتاد هزار دینار می‌گرفت تا به مصرف تحصیل طلاب علوم دینی برساند. نظر محقق کرکی درباره ولایت فقیهمحقق کرکی درباره مسئله ولایت فقیه می‌گوید:
از نگاه دیگرانشهید ثانی در یکی از عبارات خود محقق ثانی را با القابی همچون امام، محقق، منقح، نادره زمان و دُرّ گرانبهای روزگار مورد تمجید و تعریف قرار داده است. بسیاری از عالمان معاصر محقق ثانی و روزگار بعد، مراتب علم و تقوای او را ستوده‌اند. شیخ حرّ عاملی در این‌باره می‌نویسد:
علامه مجلسی درباره او می‌نویسد:
سید حسن صدر محقق را چنین توصیف می‌کند:
سید نعمت الله جزائری در کتاب جواهر الغوالی می‌گوید:
صاحب امل الآمل در کتاب خویش، ضمن تجلیل و توصیف در مورد او گوید:
|
|
| نام : | |
| ایمیل : | |
| *نظرات : | |
| | |
| متن تصویر: | |
