کد خبر:٤٠٢٥٩٩بازدید:87تاریخ درج:دوشنبه ١٩ شهريور ١٣٩٧

 حضرت آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی

محدثان شیعه

سید موسی شُبیری زَنجانی (زاده ۱۳۰۶ش)، از مراجع تقلید شیعه و از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت فقیهی است که پس از درگذشت آیت الله اراکی، از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جایزالتقلید و واجد شرایط مرجعیت معرفی شد. شبیری زنجانی در قم و نجف به تحصیل پرداخت و در درس آیت الله بروجردی، آیت الله خویی و سید محمد داماد حاضر می‌شد.

تبحر او در علم رجال و اعتقاد به عدم حجیت خبر واحد، برخی از ویژگی‌های اوست. برخی آثار از جمله تحقیق رجال نجاشی به قلم او منتشر شده است.

او همچون پدرش سید احمد زنجانی، امام جماعت نمازهای صبح، مغرب و عشای حرم حضرت معصومه است.

سید موسی شبیری زنجانی، ۸ رمضان ۱۳۴۶ق، ۱۰ اسفند ۱۳۰۶ش در قم زاده شد. پدر او سید احمد شبیری زنجانی، از عالمان دوره خود بوده و ۲۵ سال در مدرسه سیّد زنجان، مشغول به تحصیل و تدریس بوده است. سید احمد، پدر سید موسی شبیری زنجانی، از ۲ جمادی‌الثانی ۱۳۴۶ق ساکن قم و از نزدیکان شیخ عبدالکریم حائری یزدی دانسته شده است.

تحصیل و تدریس

شبیری زنجانی، دروس حوزوی را از سال ۱۳۵۹ یا ۱۳۶۰ قمری آغاز کرد و دروس دوره سطح را در سه یا چهار سال به پایان برد. پس از آن در درس سید صدرالدین صدر حاضر شد و کم‌سن‌ترین شرکت‌کننده در این درس بود.

او در درس خارج فقه و اصول آیت الله بروجردی شرکت کرد و کتاب الغصب، کتاب الاجاره، و کتاب الصلوة را از وی آموخت. سید موسی شبیری زنجانی همچنین ۲۱ سال در درس خارج فقه سید محمد داماد شرکت کرد و یک دوره کامل درس خارج اصول را نیز از وی فراگرفت. او در کنار سید موسی صدر و شهید بهشتی، از شاگردان برجسته سید محمد داماد بوده است.

هجرت به نجف
شبیری زنجانی، دو بار در سال‌های ۱۳۷۳ق و ۱۳۷۴ق به حوزه علمیه نجف رفت و در درس‌های خارج فقه سید عبدالهادی شیرازی و سید محسن حکیم شرکت کرد. او همچنین در درس فقه و اصول آیت الله خویی حاضر می‌شد.

آغاز تدریس درس خارج
سید موسی شبیری زنجانی که در دهه ۱۳۴۰ شمسی، از استادان مدرسه حقانی در قم بوده است، تدریس خارج فقه در موضوع کتاب الحج را پیش از سال ۱۳۸۸ق و در زمان حیات استاد خود آیت الله محقق داماد آغاز کرد و این درس ۱۵ سال طول کشید. درس خارج اصول نیز سال‌ها از درس‌های اصلی وی بود، اما ادامه نیافته و نکات لازم اصولی، در ضمن درس خارج فقه بیان می‌شود.

مرجعیت

آیت الله شبیری زنجانی، یکی از هفت فقیهی است که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، پس از درگذشت آیت الله محمدعلی اراکی در سال ۱۳۷۳ش، آنها را جایزالتقلید خواند.

تبحر آیت الله شبیری زنجانی در علم رجال، توجه ویژه به روایات، و اعتقاد او به عدم حجیت خبر واحد، از ویژگی‌های اندیشه فقهی او دانسته شده است. توجه ویژه به آرای سید محسن حکیم و ابوالقاسم خویی، اعتقاد به انسداد باب علم و عدم اعتقاد به اختیارات گسترده حکومتی برای فقها، برخی دیگر از شاخصه‌های اندیشه فقهی شبیری زنجانی است.

آثار

سید موسی شبیری زنجانی، علاوه بر آثار تألیفی، دست به تصحیح، تحقیق و تعلیقه بر برخی کتب مهم شیعی نیز زده است؛ از جمله تحقیق رجال نجاشی و تعلیقه بر کتاب «آشنای حق»، درباره اندیشه و سلوک محمد بیدآبادی.

مهمترین آثار وی عبارتند از:

• تحقیق رجال نجاشی: رجال نجاشی با تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، در سال ۱۴۱۶ قمری (۱۳۷۴ش) از سوی انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به چاپ رسید. تحقیق این اثر، با استفاده از ۱۴ نسخه معتبر از رجال نجاشی صورت گرفته است.
• تعلیقه بر «آشنای حق»: آثار و احوال عرفانی آقامحمد بیدآبادی، در کتابی فارسی به نام «آشنای حق»، توسط علی صدرایی خویی نوشته شده و آیت الله شبیری زنجانی، تعلیقاتی بر آن نوشته است. این کتاب در سال ۱۳۹۱ از سوی انتشارات خویی چاپ شد. کتاب اصلی در سال ۱۳۷۹ش از سوی نشر نهاوندی انتشار یافته است.
• جرعه‌ای از دریا: کتابی حاوی برخی از آثار منتشر نشده و تعداد محدودی از آثار منتشر شده آیت الله شبیری زنجانی، به همراه فصلی با عنوان «طریقیات» که پاره‌ای از گفته‌های وی در مسیر خانه تا حرم حضرت معصومه (س) است. فصل اول این کتاب، حاوی ۱۴ اثر فارسی، شامل مقالات، مصاحبه‌ها و تعلیقه‌های وی بر آثار فارسی است. فصل دوم، هشت اثر عربی است که بیشتر آنها تعلیقات است و فصل پایانی کتاب، طریقیات است که نکاتی علمی، تاریخی و اخلاقی را بازگو می‌کند و اشاراتی به شرح حال و ویژگی‌های ۴۰ تن از عالمان دارد. این کتاب سه جلدی، از سوی موسسه کتاب‌شناسی شیعه منتشر شده است. کتاب سه جلدی جرعه‌ای از دریا، در سال ۱۳۸۸ش در موسسه کتاب‌شناسی شیعه در قم و به زبان فارسی چاپ شد.

مراکز و موسسات وابسته

مدرسه فقهی امام محمد باقر (ع)، در سال ۱۳۸۰ شمسی تاسیس شده و هدف از راه‌اندازی آن، مطالعات فقهی و پرورش فقیهان قوی‌بنیه اعلام شده است. دوره آموزشی این مدرسه، از پایه هفتم حوزه آغاز می‌شود و مجموعا ۱۲ سال ادامه می‌یابد.

مرکز فقهی امام محمد باقر (ع)، با هدف احیای آثار سید احمد شبیری زنجانی و نشر آثار سید موسی شبیری زنجانی، در اردیبهشت ۱۳۹۱ش تاسیس شد و در حوزه علوم فقه، اصول فقه، رجال، و فقه الحدیث فعالیت می‌کند. پاسخگویی به سوالات شرعی، تدوین و تنظیم دروس خارج آیت الله شبیری زنجانی، و تدوین متون درسی و کمک‌درسی حوزه، بخشی از اقدامات این مرکز است.

نقش‌آفرینی‌ها

سید موسی شبیری زنجانی، از جمله فقها و مراجعی است که بسیاری از فعالیت‌های سیاسی‌اش در خفا صورت می‌گیرد، با این حال، امضای او در برخی از اعلامیه‌ها علیه نظام پهلوی دیده می‌شود.